MVO heeft nog lange weg te gaan

Dit najaar komt het kabinet met een nieuwe beleidsnota op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). En deze maand begon de SER aan haar advies over globalisering en ketenverantwoordelijkheid.
Er is momenteel ongetwijfeld veel dynamiek rond MVO. Maar hoe ver zijn we gevorderd sinds hierover in 2000 een richtinggevende studie van de SER verscheen? Een kritische beschouwing leert dat er nog een lange weg te gaan is.

Het SER rapport ‘De winst van waarden’ heeft op een voortreffelijke manier uitgelegd waar het bij MVO om gaat. De onderneming werd er in beschreven als ‘een lange termijn samenwerkingsverband dat waarde schept op de terreinen people, planet en profit’. Dat is een duidelijk andere benadering dan de opvatting dat de onderneming vooral een instrument is van kapitaalverschaffers, zoals nog maar al te vaak blijkt bij strategische beslissingen, reorganisaties en overnames.
MVO gaat om Meervoudig Vernieuwend Ondernemen (…) met als doel niet alleen financiële maar ook sociale en ecologische prestaties te leveren. In de afgelopen jaren is de urgentie van de ecologische en sociale prestaties, van people en planet, alleen maar toegenomen. We weten intussen veel meer van de dreigende uitputting van de aarde, van klimaatverandering en van de noodzaak om mensen - hier en daar - volwaardig te laten participeren.
Terwijl het belang van duurzaamheid en participatie toenam, is - hoe onlogisch ook - de invloed van de financiële wereld alleen maar groter geworden. Tegelijkertijd raakte de verbinding tussen de geld- en kapitaalmarkt en de reële economie steeds verder zoek. Hedgefunds, durfkapitalisten en andere financiële power players zetten - binnen of buiten de openbaarheid - vaak de toon in het spel om de knikkers. En in hun ogen is de klassieke opvatting dat winst - en liefst zo snel en zoveel mogelijk - nog steeds het leidende en vaak zelfs allesbepalende beginsel.

MVO is niet ‘iets erbij’
Maar ook bij veel gewone ondernemers en managers is MVO als concept nog niet echt verankerd. Nog vaak ziet men MVO slechts als een aantal ingewikkelde onderwerpen die weliswaar bij het ondernemen horen, maar niet de hele of de essentie van de onderneming raken, zoals de SER stelt. En nog weinigen onderkennen de potentie van MVO op het gebied van innovatie en marktkansen.
Uit EIM onderzoek blijkt dat ongeveer een derde van het mkb van zichzelf vindt dat men aan MVO doet. Terwijl er bij hen veel aandacht is voor personeelsgerichte activiteiten scoren milieu-, energie-, klimaat- en diversiteitsthema’s nog vrij laag. Een groeiend aantal brancheorganisaties pakt deze thema’s intussen wel op, maar gemeengoed is dat in deze kringen nog geenszins.
Bij grote bedrijven scoren ook personeelsgerichte thema’s hoog, terwijl men daarnaast zegt veel te doen aan corruptiebestrijding en transparantie. Klimaat is hier een sterk opkomend thema.
Voorts is waarneembaar dat steeds meer grote en kleine bedrijven MVO en duurzaamheid vertalen naar producten, diensten en marketing.
Maar alles overziende gaat het nog steeds om weliswaar beloftevolle maar vooralsnog beperkte initiatieven, die meestal slechts een deel van de onderneming raken.

Behoefte aan nieuwe inspirerende impulsen
Belangrijke MVO thema’s als ketenverantwoordelijkheid, klimaatneutraal produceren, zorgplicht, arbeidsparticipatie, transparantie en ecologische en sociale diversiteit staan nog in de kinderschoenen. Veel ondernemers en hun organisaties verzetten zich nog te vaak tegen nieuwe initiatieven op deze terreinen. Denk aan de lobby in de auto- en vliegtuigindustrie tegen plannen om de CO2 uitstoot terug te dringen.
Tegen deze achtergrond is er behoefte aan nieuwe inspirerende impulsen om het momentum rond MVO door te vertalen in een daadwerkelijke verankering van dit concept in de dagelijkse activiteiten van alle, ja alle ondernemers. Dat vraagt niet alleen om ambitie en leiderschap van de overheid. Ook de organisaties en instellingen rond de ondernemers kunnen hierin een belangrijke rol spelen. Ook zij kunnen aan de kansen en de urgentie van dit concept een veel bredere basis geven.
Ik doel op brancheorganisaties, kamers van koophandel, ondernemersverenigingen, Syntens, onderwijsinstellingen, kennisinstituten, enz. Deze partijen hebben een belangrijke opiniërende en faciliterende rol naar vooral het mkb. Voor al deze organisaties is de SER visie op MVO een uitstekende basis voor nieuw beleid en nieuwe programma’s.
MVO Nederland staat hen hierin graag bij.

Willem Lageweg